Nowotwory nabłonkowe regionu głowy i szyi stanowią około 5% wszystkich nowotworów złośliwych, a rak krtani jest najczęściej występującym nowotworem w tej grupie pacjentów. W przypadku nowotworów o znacznym zaawansowaniu miejscowym i/lub regionalnym, kwalifikowani są do bardziej agresywnych metod postępowania.

U pacjentów którzy nie są kandydatami do leczenia oszczędzającego, bądź u których leczenie oszczędzające zakończyło się niepowodzeniem i nawrotem miejscowym choroby wykonuje się laryngektomię całkowitą czyli zabieg polegający  na całkowitym usunięciu krtani. W tym przypadku pacjent traci możliwość emisji głosu. Jest to zabieg okaleczający i prowadzący do poważnych zmian w życiu pacjenta. U części pacjenów dochodzi do zaburzeń o podłożu depresyjnym spowodowanych izolacją społeczną i zawodową.  Aby uniknąć izolacji pacjenta z życia społecznego i zawodowego koniczna jest rehabilitacja głosu z objęciem opieką logopedy. Istnieją trzy podstawowe metody rehabilitacji głosu po tego typu zabiegu operacyjnym. Są to elektroniczne aparaty dźwiękowe (laryngofony), głos przełykowy oraz implantacja protezy głosowej.

Źródłem głosu w mowie przełykowej jest fałd śluzówki przełyku (pseudogłośnia przełykowa). Do wytworzenia mowy przełykowej służy powietrze, które wprowadzane jest z jamy ustnej do przełyku. Cofające się z powrotem powietrze jest odpowiedzialne za zjawisko dźwięcznego odbicia a powstały głos przypomina „odbijanie”. Nauka opisanej metody trwa miesiącami, wymaga długiej współpracy z logopedą a i tak pewien odsetek chorych nie opanowuje tej metody porozumiewania się z otoczeniem.

Kolejną metodą rehabilitacji i umożliwienia porozumiewania się z otoczeniem jest używanie generatora drgań akustycznych czyli laryngofonów. Jest to elektroniczne urządzenie, którego membrana zostaje wprowadzona w drgania i w ten sposób wytwarza ton, który zostaje przenoszony do jamy ustnej. Na skutek ruchów języka i warg oraz mięśni gardła ton wytwarzany przez urządzenie jest przetwarzany w mowę artykułowaną. Głos uzyskiwany dzięki laryngofonowi ma barwę metaliczną i jest monotonny.

                                                                  fot.: pixabay.com/bluebudgie

Najskuteczniejszą metodą i powszechnie dziś stosowaną jest wszczepienie protezy głosowej. W trakcie zabiegu operacyjnego wytwarza się przetokę tchawiczo – przełykową i zakłada się w miejscu jej wytworzenia zastawkę powietrzną.

W trakcie wydychania powietrza z płuc, po zamknięciu tracheostomii palcem, powietrze przechodzi przez zastawkę i wprowadza w drgania wcześniej opisany fałd śluzówki przełyku, czyli pseudogłośnie. W wyniku tego procesu powstaje dźwięk który jest dalej formowany w mowę. Wszczepienie protezy głosowej może się odbyć jednoczasowo w czasie zabiegu usunięcia krtani lub w terminie odroczonym po zakwalifikowaniu chorego do tego typu zabiegu. Rehabilitacja głosowa wykorzystująca tą metodę jest stosunkowo prosta i znacznie krótsza niż nauka mowy przełykowej.

Oprócz rehabilitacji głosowej która odbywa się pod kontrolą specjalisty logopedy, niezwykle ważna jest pomoc psychologiczna oraz  grupy wsparcia osób po zabiegu laryngektomii, czyli osób dotkniętych i borykających się z tym samym problem.