Dieta w leczeniu onkologicznym ma istotny wpływ na terapię. Pacjenci leczeni na nowotwory głowy i szyi są szczególną grupą, w związku z lokalizacją choroby i możliwością przyjmowania pokarmu.

Zaleca się, by była to dieta lekkostrawna z ograniczeniem tłuszczu. Często dieta musi być modyfikowana pod kątem indywidualnych potrzeb pacjenta. Tym bardzie pacjent powinien skorzystać z konsultacji z dietetykiem klinicznym. Przy nowotworach głowy i szyi bardzo szybko dochodzi do spadku masy ciała, co prowadzi do niedożywienia. Dlatego proponujemy by dieta była indywidualnie dobrana dla każdego chorego.

W diecie ważna jest odpowiednia podaż energii i białka. Energię i białko zwiększamy stopniowo. W ciągu dnia zalecamy od 4-ech do 5-ciu posiłków, ale często lepiej tolerowane są posiłki o mniejszych porcjach i spożywane częściej (do 7-8 posiłków).

Źródłem białka są:

• Mięso (chuda cielęcina, drób bez skóry, królik)
• Ryby (dorsz, pstrąg, mały karp, lin, okoń, szczupak, flądra, sandacz, mintaj, morszczuk)
• Jaja – gotowane na twardo, omlet na słodko lub wytrawny, jajecznica na parze lub smażona bez tłuszczu
• Produkty mleczne, mleko (jeśli jest tolerowane), mleko kokosowe, ryżowe, migdałowe, jogurt naturalny bez cukru, kefiry, jogurty, maślanki – naturalne
• Produkty pochodzenia roślinnego; nasiona roślin strączkowych, produkty zbożowe, soczewica w postaci past do pieczywa, gulasz pół na pół z mięsem
• Żelatyna; galaretki na bazie chudego mięsa i lub jaja z dodatkiem warzyw, galaretki owocowe

Źródłem tłuszczu są:

• oleje roślinne w postaci dodatku do potraw
• masło

Źródłem węglowodanów są :

• pieczywo pszenne
• kasze
• ryż
• makarony z mąki pszennej

W trakcie leczenia radioterapią może dojść do podrażnienia błony śluzowej jamy ustnej i przełyku, wówczas konieczna jest modyfikacja diety do diety płynno-papkowatej.

Zalecenia do diety płynnej:

• Pieczywo pszenne, czerstwe bez skórki w postaci małych kanapek lub rozmoczone w płynach
• Dodatki do pieczywa: pasty z chudego mięsa lub wędliny, ser twarogowy chudy lub półtłusty, pasty na bazie warzyw
• Drobne kasze (manna, kukurydziana) dobrze rozgotowane w postaci puddingu
• Pozostałe kasze w postaci rozgotowanej, przetartej w postaci kleików, można je łączyć z wywarem z warzyw lub chudymi wywarami mięsnymi
• Wskazane są sery twarogowe chude i półtłuste, serki homogenizowane, naturalne z dodatkiem mleka (jeśli jest tolerowane), jogurtu lub śmietanki
• Jaja gotowane na miękko lub twardo jako dodatek do zupy mlecznej lub obiadowej
• Mięso ugotowane, zmiksowane dodane do zupy
• Warzywa w postaci przetartej, puree
• Owoce w postaci przecierów, musów owocowych

Zalecenia do diety papkowatej:

• Produkty świeże
• Pieczywo czerstwe bez skórki, rozmoczone, zmiksowane
• Drobne kasze w postaci kleików, dobrze rozgotowane
• Sery twarogowe w postaci papki z dodatkiem jogurtu naturalnego lub śmietanki 12 lub 18% lub mleka (jeśli jest tolerowane)
• Jaja gotowane, żółtko jaja zmiksowane z zupą obiadową, jajecznica, omlety
• Warzywa i owoce w postaci gotowanej, przetartej, zmiksowanej lub w postaci musów/ przecierów

Do doprawiana potraw wystarczy dodać łagodne przyprawy takie jak: sól morska, natka pietruszki, koperek, bazylia, majeranek, ziele angielskie, wanilia. Uważajmy na niektóre produkty, które bardzo często uważamy za dietetyczne takie, jak: sucharki, pieczywo chrupkie, wafle ryżowe. Są to produkty, które w trakcie jedzenia będą podrażniały błonę śluzową jamy ustnej i mogą również powodować podrażnienia jamy ustnej. Zalecamy je wyłącznie w sytuacji, jeśli nie ma podrażnień w jamie ustnej.

Jak przygotowywać posiłki?

Proponujemy gotowanie na parze, ponieważ następuje najmniejsza utrata witamin i minerałów. Gotowanie w jak najmniejszej ilości wody. Duszenie, pieczenie w folii lub pergaminie.

UWAGA! Zwróćmy uwagę na temperaturę podawanych posiłków, najlepiej by były w temperaturze pokojowej. Posiłki bardzo gorące będą podrażniały błonę śluzową jamy ustnej. Powoduje to, że spożywanie posiłków kojarzy się wyłącznie z bólem i cierpieniem. Ulgę przynosi spożywanie posiłków przez słomkę lub specjalnymi łyżeczkami przeznaczonymi dla niemowląt (specjalne uformowanie łyżeczki sprawia, że pokarm podawany taką łyżeczką trafia już w bliskie okolice przełyku). Przygotowywanie posiłków ułatwi sprzęt taki jak: blender ręczny do miksowania mniejszych porcji i potraw bezpośrednio w garnku lub blender kielichowy.

Opracowała – dr Anna Rogulska, dietetyk kliniczny