Nowotwory głowy i szyi, do których zaliczamy m.in rak gardła, krtani, ślinianek, jamy ustnej, nosa, języka, zatok, tarczycy czy ucha to szczególna grupa nowotworów, w bardzo szybkim czasie powoduje ubytek masy ciała i niedożywienie. Ich szczególne umiejscowienie i stosowane leczenie (radioterapia, chemioterapia, leczenie skojarzone) sprzyjają powstawaniu szeregu skutków ubocznych, m.in. ból i/lub suchość jamy ustnej, niemożność gryzienia, przełykania, pieczenie, dyskomfort w jamie ustnej.
Dolegliwości a przyjmowanie pokarmu
Niekiedy dolegliwości te u pacjentów występują już w momencie pojawienia się zmian nowotworowych i to właśnie te dolegliwości i niemożność przyjmowania pokarmów zmuszają do wizyty u lekarza, dlatego tak ważne jest zgłaszanie się na badania, konsultacje w momencie pojawienia się małej zmiany a nie w momencie, kiedy np. przyjmowanie posiłków jest bardzo dużym wyzwaniem.
Wszystkie te dolegliwości powodują, że spożywanie posiłków kojarzone jest z bólem, trudnościami i w efekcie spożywanie posiłków jest pomijane lub spożywane są one w nieodpowiednich ilościach i nieprawidłowo zestawione.
Oczywiście idealnie byłoby, by odpowiednio zbilansowana dieta była wdrożona jak najszybciej, czyli po rozpoznaniu choroby. W diecie bardzo ważna jest odpowiednia podaż białka i energii.
Potrawy, które nie podrażniają
Do momentu, kiedy nie pojawią się skutki uboczne leczenia, m.in. ból, dolegliwości w jamie ustnej zalecane są posiłki o stałej konsystencji, ale delikatne nie zawierające ostrych i pikantnych przypraw i o umiarkowanej temperaturze. Pamiętajmy, że zwłaszcza w trakcie radioterapii śluzówka w jamie ustnej jest bardziej delikatna i podatna na podrażnienia, dlatego też lepiej wystrzegać się bardzo ostrych, pikantnych i bardzo gorących posiłków.
Z czasem, kiedy odczuwane są zmiany i lekkie dolegliwości ze strony jamy ustnej czy przełyku to należy zmodyfikować skład i konsystencję posiłków. Ale, uwaga nie czekamy aż dolegliwości czy zmiany w jamie ustnej się już pojawią. Nawet jeśli już odczuwalny jest lekki dyskomfort warto skonsultować się z dietetykiem i dobrać konsystencję posiłków.
Zastosowanie będą miały wówczas posiłki o konsystencji płynnej, pół płynnej, papkowate z odpowiednią podażą białka i energii.
Posiłki, które będą dobrze tolerowane, to:










Wszystkie posiłki powinny mieć umiarkowaną temperaturę, posiłki bardzo gorące będą nasilały dolegliwości i podrażniały błonę śluzową jamy ustnej.
Ulgę przyniesie również spożywanie posiłków przez słomkę lub zjadanie ich specjalnymi łyżeczkami przeznaczonymi dla niemowląt (są one specjalnie profilowane i pozwalają na umieszczenie pokarmu w dalszej części jamy ustnej), ale jest to metoda do przetestowania i stosujemy ją wówczas kiedy się ona sprawdza u danej osoby.












Przyjmowanie odpowiedniej ilości płynów również będzie miało działanie łagodzące na całą jamę ustną, przełyk; uważać należy na wody wysokozmineralizowane, ponieważ mogą działać drażniąco na jamę ustną, przełyk.
Zalecane są płyny o temperaturze pokojowej:





W przypadku dużego dyskomfortu i suchości jamy ustnej można sięgnąć po substytuty śliny (dostępne w aptekach), które poprawią komfort w jamie ustnej i ochronią zęby. Ale uwaga, nie zalecane będą tutaj płyny do płukania jamy ustnej dostępne w drogeriach, ponieważ mogą działać drażniąco na błonę śluzową jamy ustnej. W zamian do płukania jamy ustnej można stosować napary z szałwii i/lub rumianku.
Ważne jest również dbanie o higienę jamy ustnej, zaleca się by po każdym posiłku przepłukać jamę ustną wodą i w miarę możliwości nie dopuszczać by resztki pokarmów pozostawały na ściankach jamy ustnej, niestety są one pożywką dla „bakterii” i nie mają korzystnego działania na poprawę stanu jamy ustnej.
Źródła białka w diecie:








UWAGA, powyższych wskazówek nie należy traktować jako indywidualnej porady/ konsultacji dietetycznej, są one jedynie materiałem informacyjnym.
W razie pytań napisz maila na adres
anndiet.poradnia@gmail.com z chęcią odpowiem w najszybciej możliwym terminie.

Pacjentów Specjalistyczny Szpital Onkologiczny NU-MED Tomaszów Mazowiecki zapraszam na indywidualne konsultacje w każdy wtorek.
Autor: dietetyk kliniczny dr Anna Rogulska
O diecie związanej z terapią nowotworów głowy i szyi, także TUTAJ